Vrouwenmantel (Alchemilla) is een geslacht van circa duizend soorten vaste kruidachtige en struikvormige planten uit de rozenfamilie (Rosaceae), dat voornamelijk voorkomt in Europe en Azië met een paar soorten in de bergachtige gebieden in Afrika, Noord- en Zuid-Amerika.
Vrouwenmantels groeien op verstoorde en min of meer vochtige plaatsen, zoals boskanten, natte graslanden en wegbermen.
De verschillende soorten onderscheiden zich met name in het verschil van de beharing en de organen.
Vrouwenmantel heeft in de volksmond allerlei namen gekregen, onder meer: mariakruid, hemelwater, onze-lieve-vrouwenmantel, leeuwenpoot, kindje-op-moeders-schoot.
De naam “vrouwenmantel” zou verband houden met de alchemie: alchemisten zouden met het blad van de plant dauwdruppels opvangen om daarmee een levenselixir te brouwen. Andere bronnen verwijzen naar de gelijkenis tussen het blad en de jassen die vrouwen in de middeleeuwen droegen.
In de kruidengeneeskunde wordt vrouwenmantel gebruikt voor allerlei vrouwenklachten.